Sosial iş ixtisası

Sosial iş ixtisası

Sosial iş ixtisası

İxtisasın təsviri 

  Beynəlxalq Sosial İşçilər Federasiyası (BSİF) tərəfindən sosial iş üçün müxtəlif illərdə aşağıdakı təriflər qəbul etmişdir:

1957- ci il – Sosial iş, insanların və qrupların cəmiyyətə daha yaxşı uyğunlaşmaları üçün göstərilən köməyin sistematik bir yoludur. Sosial işçi, cəmiyyətə dəyişiklik gətirmək məqsədinə kömək etmək üçün müştərilərin daxili resurslarını və lazım gələrsə, kənar stimullarını təkmilləşdirməkdə onlarla birgə işləyir. Belə ki, sosial iş, cəmiyyətdə daha böyük harmoniya yaratmaq məqsədinə töhfə verməyə çalışır. Digər peşələr kimi, sosial iş də, mütəxəssis biliyinə, habelə müəyyən prinsip və bacarıqlara əsaslanır.

2000-ci il – Sosial iş, rifahı artırmaq üçün sosial dəyişikliyi, insan münasibətlərində problemlərin həllini, habelə insanların səlahiyyət və azadlıqlarını dəstəkləyir. İnsan davranışı və sosial sistemlərlə bağlı nəzəriyyələrdən istifadə edərək sosial iş, insanların ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqədə olduğu məqamlara müdaxilə edir. İnsan haqları və sosial ədalət prinsipləri sosial işin əsasını təşkil edir. 

2014-cü il – Sosial iş, təcrübəyə, o cümlədən sosial dəyişikliyi və inkişafı, sosial birliyi, habelə insanların səlahiyyət və azadlıqlarını dəstəkləyən akademik tədrisə əsaslanan bir peşədir. İnsan haqları, sosial ədalət, kollektiv məsuliyyət, eləcə də müxtəlifliyə hörmət prinsipləri, sosial işin mərkəzində dayanır. Sosial iş və sosial elmlərlə bağlı nəzəriyyələrin, habelə  humanitar və instinktiv biliyin dəstəklədiyi sosial iş, insanlarla, habelə həyat problemlərinin həllinə və rifahın artırılmasına ünvanlanan strukturlarla məşğul olur.   

Sosial iş insanların onları əhatə edən mühitdə mümkün qədər daha yaxşı fəaliyyət göstərmələri üçün onlara yardım etməyə istiqamətlənmiş peşədir. 

Sosial işçilər sosial planda müdafiə edilməmiş təbəqələrə (yaşlılar, əlillər, ailə mühitindən məhrum olmuş uşaqlar, QİÇS-ə yoluxmuş insanlar, qanunla münaqişədə olan insanlar, risk qruplarına aid digər şəxslər) həm bilavasitə yardım edərək onların qarşılaşdıqları problemlərin qarşısını almağa çalışırlar, həm də bu təbəqələrinin maraqlarının təmin edilməsinə və hüquqlarının müdafiə edilməsinə yönəlmiş qanunverici aktların və dövlət proqramlarının hazırlanmasında yaxından iştirak edirlər. 

Sosial işçinin çalışdığı qruplar:

  • ➝ Valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar
  • ➝ Ahıllar
  • ➝ Küçə uşaqları
  • ➝ Qanunla münaqişədə olan insanlar
  • ➝ Tək valideynlər
  • ➝ Əlilliyi olan insanlar
  • ➝ Qaçqın və məcburi köçkünlər
  • ➝ Təbii fəlakət qurbanları
  • ➝ Zorakılığa (ailə, məişət, fiziki, cinsi) məruz almış insanlar və s. 

İxtisasın  tarixi

Sosial iş peşə kimi XIX əsrin sonlarında yaranmışdır. Sosial işin peşə kimi yaranmasının şərtləri aşağıdakı kimidir:

  • ➝ Təcrübə göstərdi ki, könüllü filantropiya əhaliyə sosial yardımın bütün məqsədlərini yerinə yetirə bilmir.
  • ➝ Fərdi xeyriyyəçilikdən bu məqsədlə yaradılmış təşkilat xeyriyyəçiliyinə keçid baş verir. 
  • ➝ Xeyriyyəçiliyin yeni formaları yaranır
  • ➝ Məzlumlar öz hüquqları uğrunda fəal mübarizəyə başlayır, bu isə sosial işin yaradılması prosesinin gücləndirir
  • ➝ Ehtiyacı olanlara yardım etmək üçün dövlət və bələdiyyə yardımı formaları yaranır.

Bu ixtisas sahibi nə işlə məşğul olur?(iş öhdəlikləri)

  • ➝ Keys menecment prosesini həyata keçirir (sosial xidmətə ehtiyacı olan insanların vəziyyətini qiymətləndirmək, onların rifahını yaxşılaşdırmaq üçün birlikdə inkişaf planı tərtib etmək, planda nəzərdə tutulan xidmətlərin yerinə yetirilməsində müraciətcilərə dəstək olmaq);
  • ➝ Həsas qrupdan olan insanların hüquqlarının qorunması üçün ictimai vəkilliyini etmək ;
  • ➝ Sosial problemlərin aradan qaldırılması üçün makro səviyyədə təkliflər irəli sürmək.

Bu ixtisas üzrə lazım olan  bilik və bacarıqlar (kompetensiyalar) 

  • ➝ Müraciətçi ilə peşəkar işgüzar münasibətlər qurmaq;
  • ➝ Güclü tərəfləri və ehtiyacları müəyyən etmək, dəyərləndirə bilmək bacarığı;
  • ➝ Müvafiq və həlledici addım atmaq bacarığı;
  • ➝ Mürəkkəb məlumatları təhlil etmək bacarığı;
  • ➝ Böhran vəziyyətinə anında müdaxilə və erkən müdaxilələrlə bağlı xidmət və strategiyaları tətbiq etmək bacarığı ;
  • ➝ Dinləmək bacarığı;
  • ➝ Asanlıqla uyğunlaşa bilmək( adaptasiya bacarığı);
  • ➝ Ədavətli və ya inadkar olan könülsüz müştərilərlə işləmək bacarığı;
  • ➝ Terapiya bacarıqları;
  • ➝ Müxtəlifliyi anlamaq;
  • ➝ Sərhəd qoya bilmək;  
  • ➝ Ətrafdakı stress amillərini anlamaq.

Bu ixtisas üzrə harada çalışmaq olar?

 Sosial işin əsas fəaliyyət sahələri:

  • ➝ Dövlət strukturları
  • ➝ Tibbi qayğı müəssisələri
  • ➝ Ailə və uşaq rifahı mərkəzləri
  • ➝ Reabilitasiya mərkəzləri
  • ➝ Tərbiyə müəssisələri

 Bu ixtisas üzrə harada təhsil almaq olar?

  • ➝ Bakı Dövlət Universiteti
  • ➝ Bakı Dövlət Universiteti (Qazax filialı)
  • → Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti
  • ➝ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (Bakı, Quba, Şəki filialları)
  • ➝ Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti
  • → Azərbaycan Turizm və Menecment Universiteti
  • ➝ Naxçıvan Dövlət Universiteti
  • ➝ Gəncə Dövlət Universiteti
  • → Lənkəran Dövlət Universiteti
  • ➝ Azərbaycan Kooperasiya Universiteti
  • ➝ “Azərbaycan” Universiteti
  • ➝ Bakı Avrasiya Universiteti
  • ➝ “Odlar Yurdu” Universiteti
  • ➝ Bakı Biznes Universiteti
  • → Qərbi Kaspi Universiteti
  • → "Naxçıvan" Universiteti
  • ➝ Azərbaycan Əmək və Sosial Münasibətlər Akademiyası

İxtisasın gələcəyi

  Sosial iş sahəsi ölkəmiz üçün yeni olsa da bu qısa müddət ərzində bir sıra irəlləyişlər əldə edilib. Sosial iş ilk başladığı dövr sadəcə qeyri – hökumət təşkilatları çərcivəsində həyata keçirilsə də, artıq dövlər səviyyəsində sosial işçinin statusu tanınıb, AR Sosial Xidmətlər Haqqında Qanunda sosial işçinin kim olduğu qeyd olunub. Dövlət müəssisələrində əhalinin həssas qrupu ilə iş prosesində sosial işçilərin rolu xüsusi vurğulanır. Buna misal olaraq ölkəmizdə sonuncu açılan DOST agentliyində sosial iş vakant yerlərini göstərmək olar. Bu göstəricilər sosial iş peşəsinin ölkəmizdə sürətlə və bundan sonra əhalinin həssas təbəqəsinin rifahının yaxşılaşdırılmasında rolunun artacağını göstərir. 

Əmək haqqı

   Sosial işçi olaraq dövlət və qeyri-dövlət təşkilatlarında çalışmağınıza görə əmək haqqı da fərqli olur. Adətən, hər iki sektorda məvaciblər təxminən 450-1500 AZN aralığında dəyişir.